رفتارهای غذایی نامناسب، مصرف غذاهای چرب و پرکالری، تنقلات کم ارزش و نوشیدنی‌های پر انرژی، افزایش بی‌تحرکی کودکان و نشستن طولانی مدت در مقابل فرستنده‌های صوتی و تصویری و بازی‌های رایانه‌ای زمینه اضافه وزن و چاقی را در کودکان فراهم کرده است.
گزارش های وزارت بهداشت نشان می دهد در چهار دهه گذشته، دختران و پسران نوجوان ایرانی در شاخص اضافه وزن از رتبه ۹۶ و ۱۰۵ در جهان به ترتیب به رتبه های ۶۸ و ۸۱ رسیده‌اند که نشانگر صعود ۲۸ و ۲۴ پله‌ای در اضافه وزن است.
همچنین شیوع اضافه وزن در دختران نوجوان ایرانی طی این مدت، از ۶ درصد به بیش از ۲۶ درصد و در پسران ایرانی از سه درصد به ۲۴ درصد رسید که حاکی از افزایش بیش از ۲۰ درصدی میزان شیوع اضافه وزن است.
کارشناسان حوزه سلامت هشدار می دهند عوارض چاقی از نظر عامل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر مختلف، فاجعه بار و دارای هزینه های اقتصادی بسیار سنگین بوده و حدود ۷۰ درصد کل مرگ‌های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان، مربوط به بیماری های قلبی عروقی است.
به گفته آنان، از بین تمامی مرگ‌های ناشی از دیابت، ۹.۵ درصد در افراد چاق رخ داده و ۴.۵ درصد در افرادی بوده که نمایه توده بدنی زیر ۳۰ داشته‌اند. بیماری مزمن کلیوی و سرطان‌ها نیز علت کمتر از ۱۰ درصد مرگ‌های قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن بوده‌اند.
عوارض افزایش تصادی اضافه وزن
سید ضیاءالدین مظهری نایب رئیس انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش تصاعدی اضافه وزن و چاقی، کودکان و نوجوانان را نیز مانند بزرگسالان در معرض ابتلا به افزایش چربی خون، پرفشاری خون و گرفتگی سرخرگ‌های خون‌رسان به ارگان‌ها و اندام‌های حساس بدنشان قرار می‌دهد.
وی اظهار داشت: آغاز دیابت زودهنگام بخصوص نوع ۲، حساسیت، ابتلا به آلرژی، بیماری‌های خود ایمنی بویژه در کودکان پنج‌ساله نیز به فراوانی مشاهده می‌شود و کودکان چاق مشکل تنفسی داشته، آسم و وقفه تنفس سلامتی و زندگی آنها را مورد تهدید قرار می‌دهد.
مظهری ادامه داد: بلوغ زودرس از عوارض دیگری است که کودکان چاق گریبانگیر آن می شوند و به بازی نگرفتن آنها از طرف کودکان همسال یا احساس خود کم‌بینی ناشی از تحقیر دایمی آنها به علت اضافه وزن در بین خانواده و در خارج از خانواده، آنها را به عدم فعالیت، گوشه‌گیری بیشتر و دوری کردن از سایر همسالان سوق می‌دهد.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: بی‌تحرکی توام با رژیم‌های غذایی نادرست و استفاده از غذاهای مملو از انرژی و کم تراکم از نظر مواد مغذی مورد نیاز رشد کودکان، تماشای زیاد تلویزیون و خوردن خوراکی‌های بی‌ارزش تبلیغ شده در لابه لای برنامه‌های هیجان‌انگیز، بیش‌خوری و بدخوری در حین تماشای تلویزیون و گرایش به همه چیزخواری تحت تاثیر تبلیغات و آگهی‌های تجاری، گرایش به مصرف بیشتر غذاهای آماده و نوشابه‌های گوناگون، دیر خوابیدن و کم‌خوابی‌های شبانه و عدم نظم و رعایت توالی وعده‌های غذایی بخصوص حذف صبحانه در منزل از عوامل مهم چاقی در کودکان است.
شیوع چاقی در کودکان نگران کننده است
رضا ملک‌زاده استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و پژوهشگر نیز در این زمینه گفت: شیوع نگران کننده اضافه وزن و چاقی در کودکان ما ناشی از اصرار خانواده ها بر پرخوری فرزندان و در کنار آن، کم‌تحرکی و کمبود شدید فعالیت‌های فیزیکی کافی در نوجوانان بویژه در بین دختران، به دلایل متعدد از جمله کمبود امکانات و زمینه های فرهنگی برای ورزش مستمر آنها است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین سیاست‌های نظام سلامت ایران، پیشگیری از بیماری‌های مزمن غیرواگیر است که ۸۶ درصد بار بیماری‌ها در ایران را به خود اختصاص داده‌اند و اهداف این سیاست، توسط کمیته اجرایی، تعیین و دنبال می شوند و در سیاست پیشگیری از بیماری های مزمن غیرواگیر، توجه بسیار ویژه‌ای به برنامه های مداخله‌ای پیشگیری از چاقی و اضافه وزن شده است؛ چرا که رد پای چاقی در بسیاری از بیماری ها همچون بیماری های قلبی عروقی، سکته های قلبی و مغزی، فشار خون بالا، دیابت، سرطان های متعدد، بیماری های مزمن تنفسی و غیره وجود دارد و افراد چاق در هنگام ابتلا به این بیماری ها، بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند.
ملک‌زاده تاکید کرد: چنانچه در اپیدمی کووید۱۹ هم، افراد چاق بیش از سایرین تحت تاثیر عوارض و مرگ های ناشی از این بیماری قرار گرفته‌اند.
۳۰ میلیون ایرانی دارای اضافه وزن هستند
وی با بیان این که سرانه مصرف کالری ایرانی‌ها طی چهار دهه گذشته از ۲ هزار به بیش از سه هزار کالری رسیده است و ۸۰ درصد جامعه ایران تحرکی کافی و مستمر ندارند، گفت: شیوع اضافه وزن و چاقی در ایران طی مدت یاد شده، واقعا هراس‌انگیز شده است. ۳۰ میلیون ایرانی دارای چاقی و اضافه وزن هستند و شمار افراد چاق، ۵.۵ برابر و افراد دارای اضافه وزن، بیش از ۳.۵ برابر شده است.
ملک‌زاده خواستار پرهیز افراد از پرخوری و فراهم سازی زمینه های لازم برای افزایش فعالیت‌های فیزیکی کافی و ورزش مستمر همگانی در کشور شد.
