شهروندان سردشتی در زمانه ای که گسیختگی در روابط میانفردی و خانوادگی بیداد می کند، هنوز هم پایبند رسومی هستند که جمع کثیری از اعضای خانواده بزرگتر را دور هم جمع می کند و به بهانه های مختلف دور هم جمع می شوند حتی اگر این گردهمایی به مناسبت و بهانه صرف یک نوع غذای محلی باشد.
اهالی شهرستان سردشت در جنوب آذربایجان غربی در جامعه مصرفی کنونی به راحتی می توانند مایحتاج خود را بدون مراجعه به مراکز خرید و تنها از باغچه خانه خود تهیه کنند و به پختن غذاهایی همچون دوکلیو، کلانه، پرپره به ترش و گیپه بپردازند.
یکی از این آداب و رسوم نیکویی که ریشه در اعتقادات و باور مردم سهرستان سردشت دارد، دور هم نشینی به بهانه های گوناگون است و برای این دور هم نشینی خوردن غذاهایی همچون دوکلیو، کلانه، پرپره به ترش و گیپه بهانه می کنند و فارغ از قیل و قال جهان سرعت و ارتباط های مجازی امروزی، یاد ارتباطات میانفردی گذشته را همچنان زنده نگنه می دارند.
گردهمایی اهالی این شهرستان در شرایطی اتفاق می افتد که فردی بخواهد شادی خود را که حاصل از موفقیت در مرحله ای از زندگی یا نزدیکانش است، با دیگران تقسیم کند و اقدام به دادن سور و مهمانی با این نوع غذاهای محلی می کند.
غذایی که هر کسی از عهده تهیه آن برنمی آید و تنها زنان میانسال و یا با تجربه در گوشه ای از باغ یا حیاط می نشینند و هر کدام گوشه ای از کار را می گیرند و بانوانی که رنج سختی و مشقت دوران گذشته بر سر آنها سنگینی می کند.
بانوان جوانتر که می خواهند کدبانویی بیاموزند، انگاری که می گویند ما آماده پذیرش زندگی مشترک هستیم جارو به دست، محل را برای پخت کلانه ها یکی از این نوع غذاهای محلی آماده می کنند و زیراندازی بزرگ پهن می کنند تا آرد تهیه این غذا روی زمین نریزد چون معتقدند که این رزق با ارزش برکت خداست و باید حرمتش را نگه داشت هر چند که بزرگترها مقداری از خمیر و نان را برای جاندارانی کوچک مثل مورچه ها در محل به جای می گذارند.
* طرز تهیه کلانه
پنه و تیروک (وسیله ای که خمیر روی آن پهن می شود)، ساج (که کلانه روی آن پخته می شود)، مقداری پیاز سبز محلی، آرد، خمیر و مکانی تمیز ابزارها و ملزومات مورد نیاز تهیه کلانه است.
آتش زیر ساج معمولا از تنه و شاخ و برگ درخت تامین می شود ولی اداره منابع طبیعی سردشت چند سالی است اقدام به توزیع سوخت فسیلی و ابزارهای لازم در بین روستاییان جنگل نشین کرده است تا با اصلاح الگوی مصرف انرژی، به حفاظت از عرصه های جنگلی منطقه بپردازد.
خمیر کلانه متشکل از آرد و آب را یکی از زنان از قبل آماده می کند که در اصطلاح محلی به آن شیلین می گویند.
هه نگوتک خمیر گرد شده تقریبا ۱۰۰ گرمی را یکی پس از دیگری روی زیراندازی تمیز که قبلا مقداری آرد به آن زده اند قرار می دهند و پهن کردن آرد بیشتر به خاطر این است تا در زمان پخت خمیر راحت تر از روی زیرانداز جدا شود.
در فرایند پخت کلانه یکی دیگر از بانوان روی پنه و تیروک، چونه های خمیر را به اندازه ای که نه کلفت باشد و نه آن قدر که کلانه را بسوزاند، پهن می کند و تحویل زن دیگری برای ریختن پیاز در لای خمیر پهن شده می دهد.
این بانو نیز که بایستی مهارت داشته و باتجربه باشد، مقداری پیاز خرد شده را به اندازه ای می ریزد که خوشمزگی کلانه همزمان با پخت خمیر بر روی ساج حفظ شود تا پس از پخت، میهمانان نیز کلانه با دست خود میل کنند.
در آخرین مرحله پخت این غذای محلی ساده، کلانه روی ساج داغ شده و پیازهای سبز خرد شده لای خمیر به همراه خمیر می پزد.
در این مرحله بانویی که مسئول پخت کلانه است، در زمان های مقرر اقدام به برگردان کلانه ها بر روی ساج می کند تا هر دو طرف آن بپزد و در نهایت کلانه های پخته و آماده شده را روی سفره دیگری برای سرد شدن می گذارد.
این کلانه های ساده وسیله پذیرایی در میهمانی های اهالی کرد زبان شهرستان سردشت در ماههای گرم سال است و میهمان و میزبان هر طوری که دلش بخواهد، کلانه خودش را می خورد.
برخی دوست دارند که کلانه سرد شده را بخورند و عده ای دیگر نیز داغ آن را می پسندند و تعدادی دیگر نیز دوست دارند آن را داخل کره محلی انداخته و با طعم روغن محلی نوش جان کنند.
همراه با این کلانه ها نیز عده ای دوشاب محلی را که از انگور سیاه، انگور سفید، سیب، توت سفید تهیه شده است، به همراه دوغ ترش محلی مصرف می کنند.
در برخی مهمانی ها تعداد کلانه های پخته شده به این روش ممکن است به ۲۰۰ یا ۳۰۰ عدد برسد و بدین ترتیب برای درست کردن این مقدار حدود یک گونی آرد لازم است و بانوان نیز برای تهیه آن از عصر شروع می کنند و تا اوایل تاریک شدن هوا درست کردن کلانه ها ادامه می یابد.
اگر تنها یک غذا می تواند در دنیای امروزی که از سر تا پا با عجله نوع بشر آمیخته، انسان ها را دور هم جمع کند، باید آن را بهانه کرد و با تقویت فرهنگ تهیه غذاهای بومی مراودات و سنت های اجتماعی را حفظ کرد.
با زنده کردن آداب و رسوم شهرستان در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و تبلیغ آن در رسانه های ارتباط جمعی، می توان گامی کوچک هم در جذب گردشگران برداشت.